Bizim deprem Japonya dan küçük ama basimiza gelecek felaket daha büyük olacak. Marmara da olacak dev tsunami Japonya dakine rahmet okutabilir. Çünkü Türkiye nin kültürel altyapisi bu tür büyük afetlerle ugrasmaya müsait degil
Istanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Jeoloji Bölümü Ögretim Üyesi Prof. Dr. Celal Sengör, Japonya’daki son deprem felaketinden sonra Milliyet’e özel degerlendirmelerde bulundu. Sengör, Istanbul’un depreme hazir olmadigini, kötü bir yönetim sergilendigini söyleyerek, “Bizim deprem Japonya’dan daha küçük ama basimiza gelecek felaket daha büyük olacak” dedi.
Sengör sorularimizi söyle yanitladi:
Istanbul depreme hazir mi?
- Istanbul’da en tehlikeli sey Istanbul trafiginin sürekli bir bogulma halinde olmasi. Deprem oldugu takdirde bu bogulmanin yaratacagi kesmekesin önüne geçmek için bir tedbirin alinmis oldugundan benim haberim yok. Benim haberimin olmadigi gibi profesyonel soförümün de haberi yok.
Oysa ona bildirilmis olmasi lazim. Bir deprem oldugu takdirde bizim afet firinimiz nerededir, bunu bilmiyoruz; nereden ekmek alabiliriz, bizim afet hastanemiz nerededir bilmiyoruz.
Japonlar çocuk yasta egitiyor
Neden böyle sizce?
- Kötü yönetilme mevzubahis. Bu kötü yönetimin arkasinda yöneticilerin durumun vehametini kavrayamadiklari yatiyor. “Japonya depremi bizler için çok büyük ders olmustur” deniyor ama ben ders oldugunu sanmiyorum. 1999 depremi bizler için bir ders olmadi.
Prof. Dr. Mustafa Erdik çikiyor diyor ki, “biz erken uyari sistemini kurduk, muhatabimiz yok...” Dehsete düsürücek bir sey. Istanbul Belediye Baskani’nin derhal görevden alinmasi, mahkemeye çikartilmasi gerekiyor. Bu kadar agir bir suçtur, fakat kimsenin umurumda bile degil. Ondan sonra bizim basimiza bir felaket geldigi zaman Japonya gibi -ki bizim depremimiz Japonya’dan daha küçük oldugu halde basimiza gelecek felaket daha büyük olacaktir- riskimiz daha çok.
Peki nasil ders alinacak?
- Bu isten ders almanin yolu egitim sistemini modernize etmekten geçer. Siz jeolojiyi, bir miktar osinografiyi, bir miktar meteorolojiyi ilkokuldan baslayarak en basit halleriyle çocuklara ögretmek mecburiyetindesiniz. Japonya’da, ABD’de de bunun ögrenimi çocuk yaslarda basliyor.
Detayli isler yapilamadi
Peki hiç mi bir sey yapilmadi?
- Istanbul’da viyadükler, köprüler hazir. Yani yapilmasi kolay isler yapildi, yapilmasina ama karmasik, detayli planlama gerektiren isler yapilamadi. Halkin hazirlanmasi, kurtarma planlarinin, deniz trafiginin hazirlanmasi gibi detayli isler yapilamadi. Çünkü onu yapacak ehil kadrolar bugünkü yönetimin elinde yok. Yönetim var olan ehil kadrolarla da iletisim kuramiyor. Esas sorun buralardan kaynaklaniyor. Halkimiz da aslinda hizmet beklemiyor.
Dogal afetlere karsi neden bu kadar duyarsisiz?
- Çünkü Türkiye’nin kültürel alt yapisi bu tür büyük afetlerle ugrasmaya müsait degil. Bunu söylüyorum kiziyor millet. Ama benim görevim bunu söylemek. Ben sadece bilim adami degil, ayni zamanda ögretmenim. Biz 1960’lardan sonra jeolojiyi, astronomiyi lise müfretadindan kaldirdik.
Marmara’da en fazla 7.6
Japonya’daki depremin tetikleme ihtimali ortadan kalkti mi?
- Tetikleme iki sekilde oluyor. Ya deprem dalgasi geçerken aninda olur. Ancak bu tehlike geçti. Ikincisi uzak alanlarda yeralti suyu üzerindeki basinci degistiriyor. Ama bu basinç Türkiye’ye tesir etmez.
Marmara’da beklenen depremde son durum nedir?
- Marmara Denizi’nde hiçbir degisiklik yok. 7.6 büyüklügündeki depremi heyecanla bekliyoruz. 7.6 en kötü ihtimal.
Fayin kirilma noktasi neresi?
- Tuzla’dan Tekirdag’a kadar herhangi bir yerde olabilir. Ama büyük bir ihtimalle Tuzla ile Silivri arasinda bir yerde olacak. Çünkü orasi çok sessiz. Yine de kesin bir sey söylemek mümkün degil. Her geçen yil ihtimal daha da artiyor.
Tsunami büyük olabilir
Tsunami olasiligini nasil görüyorsunuz Marmara’da?
- Eger bir denizalti heyelani olursa dalgalarin 15 metreye kadar çikma ihtimali var. Marmara Denizi’nde tsunami yaratacak hem çukurluk alanlar hem de büyük heyelan yapilari var. Karadan denize dik inen çok büyük heyelan alanlari mevcut. Marmara’da 17 bin yil önce dev bir tsunami olmus. Japonya’dakine rahmet okutacak kadar büyük bir tsunami. Muazzam bir tsunami olmus. 15 metreye çikmis dalgalar.
Kaynak : www.milliyet.com.tr
