Basini da çok yakindan ilgilendiren tasarida, özel hayata iliskin tartismali düzenleme yer aldi. Hakkinda suçlama bulunmayan kisilerin telefon konusmalarinin kayda alinmasi ve bunlarin iddianameye konulmasi suç sayilmadi
Hükümetin, yasadisi dinlemelerin cezalarinin artirilmasi, basina yönelik açilan davalarin önüne geçilmesi amaciyla hazirladigi ve TBMM’ye sevk ettigi tasari tartisma yaratti. Tasarida yer alan düzenlemeler, hakkinda suç isnadi bulunmayan kisilerin istihbari amaçli dinlenen konusmalarinin yayimlanmasini, iddianamelere giren özel hayati ilgilendiren konusmalarin haber yapilmasini, herhangi bir internet sitesinde yer alan seks kasedi ya da yasadisi dinlemenin bu siteye dayanilarak haber yapilmasini suç olmaktan çikariyor.
Tasarida, özel hayata iliskin tartismali bir düzenleme yer aliyor. Buna göre, özel hayatin gizliligini ihlal suçlari için, “bu fiillerin hukuka aykiri olarak islenmesi” kriteri getiriliyor. Tasarinin gerekçesinde ise istihbarat faaliyeti çerçevesinde, hakkinda suç isnadi bulunmayan kisiler arasindaki telefon konusmalarinin dinlenmesi ve kayda alinmasinin suç olusturmayacagi ifade ediliyor.
Iddianame kriteri
Gerekçede, bu kayitlarin, sorusturma sonunda iddianameye konularak kamuya açik hale getirilmesinin de suç olusturmayacagi vurgulaniyor. Bu durumda, hem suç islemis kisilerin özel hayata iliskin konusma ve bilgilerinin iddianamelere girmesi, hem de istihbari dinleme sonunda konusmalari kayda alinan ve hakkinda suç isnadi bile bulunmayan kisilerin konusmalarinin yayimlanmasi suç olusturmayacak.
Tasariyla özel hayata iliskin görüntü veya seslerin ifsasi, 2 yildan 5 yila kadar hapisle cezalandiriliyor ancak, ifsanin hukuka aykiri yapilmamasi halinde ceza verilmeyecegi belirtiliyor. Tasarinin gerekçesinde de kayitlarin iddianameye girmesi “hukuka uygunluk” kriteri olarak gösteriliyor. Bu da özel hayata iliskin görüntü veya seslerin iddianamede yer almasi halinde istenildigi gibi haberlestirilebilecegi sonucunu doguruyor.
Ihlal haber olacak
Tasariya göre, haberlesme ya da özel hayatin gizliligi ihlal edilerek elde edilen kayit, bir kere ifsa edilmisse, sonradan haber yapilmasi suç olusturmayacak. Haber verme sinirlari asilmaksizin ifsa edilen yasadisi dinleme ya da görüntü haber yapilabilecek. Yasadisi dinleme kaydi, seks kaseti ve benzeri yasadisi materyallerin tamami haberlestirilebilecek.
Tasarida yer alan tartismali bu düzenlemelerin yaninda, yargi görevi yapani etkilemeye tesebbüs suçunun kriterleri degistirildi. Buna göre, “gerçegin ortaya çikmasini engellemek için yargi görevi yapani etkilemeye tesebbüs” ceza nedeni olacak. Mevcut düzenlemede ise taraflardan biri lehine veya aleyhine karar çikartmak etkilemeye tesebbüs suçunun unsuru sayiliyor.
TASARIYA TEPKILER
Prof. Dr. Osman Dogru: Suçlunun da ‘özel’i var
Prof. Dr. Osman Dogru, tasarida yer alan özel hayata iliskin düzenlemeler ve ifsa edilen bilgilerin sonradan kullaniminin suç olusturmamasi konusunda sunlari söyledi:
“Bir suçu sorustururken kisilerin haklarina da özen gösterilmesi gerekir. Terör suçu isleyen biri o suç nedeniyle cezalandirilacaktir. Ama, o kisinin özel hayati da devam etmektedir.
‘Ne elde edersem elde edeyim, tamamini ortaya dökeyim’ demek, o kisiyi ahlaken düsük bir adam olarak göstermeye yönelik bir harekettir ve çok sakincalidir. Ifsa edilen bir bilginin sonradan yazilmasi ise AIHM tarafindan suç sayilmiyor.
AIHM, bir casusun anilarini yayinlamak isteyen Ingiliz gazetelerine tedbir koyan mahkemenin bu kararini ifade özgürlügüne aykiri bulmadi.
Ama, ayni casus baska ülkede anilarini yayinlattiktan sonra buradan alinti yapan Ingiliz gazeteleri için yeniden tedbir karari alinmasi ifade özgürlügüne aykiri sayildi. Yani, ifsa edilen bir bilgiyi farkli bir yerde yayinlamanin suç olmamasi lazim. Ama yayinlanan o seyin niteligini ve yorumunu degistirmenin suç olmamasi lazim.”
Riza Türmen (Eski AIHM yargici): Ifsa edilmisse haber olabilir
Eski Avrupa Insan Haklari Mahkemesi (AIHM) yargici Riza Türmen tasari konusunda su yorumu yapti: “Suçla ilgisi olmayan olaylara ve görüsmelere iddianamelerde yer verilmemesi lazim.
Yargi mensuplarinin, özel hayatin korunmasi konusuna hassasiyet göstermeleri gerekir.
Bu konudaki düzenlemelerin bu durumu genisletici degil daraltici nitelikte olmasi gerekir. Ifsa edilen bilginin sonradan haber yapilmasinda ise sakinca yok. Bilgilerin gizliligi ortadan kalkmis durumda.”
‘Özel hayat’a Anayasal koruma
12 Eylül referandumuyla, özel hayat ve kisisel verilerin güvenligini korumak için anayasaya su düzenleme eklenmisti: “Herkes, kendisiyle ilgili kisisel verilerin korunmasini isteme hakkina sahiptir. Bu hak; kisinin kendisiyle ilgili kisisel veriler hakkinda bilgilendirilme, bu verilere erisme, bunlarin düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçlari dogrultusunda kullanilip kullanilmadigini ögrenmeyi de kapsar. Kisisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kisinin açik rizasiyla islenebilir. Kisisel verilerin korunmasina iliskin esas ve usuller kanunla düzenlenir.“
Kaynak : Milliyet
