Başarı her zaman mutluluğu getirmez, ancak mutluluk her zaman başarıyı getirir. Bu önermeyi temel alan İzotomi, Sola Unitas Akademi’nin kariyer seçimi yapma çağındaki gençler ve ailelerine yönelik hazırlanmış bir program. İzotomi 1.0 programının oluşturulmasında kullanılan, yaklaşık 1700 kişiden toplanan anket verileri Türkiye’nin güçlü değerlerine ışık tutuyor. Anket sonuçlarına göre oldukça gelenekçi bir toplumuz, ancak pek de iyiliksever sayılmayız.
Türkiye’de kısa süre önce başlatılan İzotomi programı, 13-17 yaş arası öğrencilerin kariyer seçimlerinde yol gösterici olabilecek nitelikte bir değerler haritası çıkarıyor. Sola Unitas Akademi bünyesinde uygulanan İzotomi, Türkiye genelinde 30 yaş üzeri, bir işte çalışmakta olan katılımcılardan toplanan veriler ışığında meslek gruplarından en mutlu olan bireyleri ve bu bireylerin değerlerini gençlerin değerleriyle eşleştiriyor. Bu sayede, piyasada bulunan kariyer yönlendirme test ve programlarından oldukça farklı olarak, öğrenciye değerleri üzerinden yol göstermeyi hedefliyor. Program için toplanan verilerde Türk toplumuna dair gözlenen değer haritası ise ilginç bulgular sunuyor.
Gelenekçiyiz; Pek İyiliksever Değiliz
Program için uygulanan ankette bireylerin 10 temel değeri ölçülüyor. Sosyal psikolog Shalom Schwartz değerleri şöyle tanımlıyor: İnsanların yapılacak eylemleri seçerken, diğer insanları ve olayları değerlendirirken ve bu eylem ve değerlendirmeleri açıklarken kullandıkları temel yol göstericiler. Sosyal psikoloji araştırmalarında oldukça saygı gören Schwartz değerler ölçeğine göre ise bu 10 değer kurallara uyma, gelenekçilik, iyilikseverlik, evrenselcilik, özyönetim, uyarılma, hazcılık, başarı, güç ve güvenlik.
Ankete Türkiye’nin 54 şehirden katılan 1700 katılımcının her bir değere karşılık gelen ifadelere 1-5 arası puan vermesiyle elde edilen skorlarda, gelenekçilik değerinin ortalaması 3.35 çıkarken, iyilikseverlik için 1.75 gibi bir örneklem ortalaması var. İzotomi proje direktörü Ceren Yalın bu iki değer arasındaki farkın istatistiki olarak da anlamlı olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Bu değerleri Türkiye’nin tamamına genellemek doğru olmaz. Verilere göre, şehirler arasında her iki değer de anlamlı farklılıklar gösteriyor.” Gelenekçiliğin en yüksek görüldüğü grup yurtdışından katılanlar olurken, Türkiye’de gelenekçilik değeri en yüksek il Sivas olarak bulunmuş. En az gelenekçi şehir ise Kırklareli. İyilikseverlikte ise Hatay başı çekerken Kırklareli yine sonda geliyor. Yalın, bu sonuçların şehirlerdeki nüfusa genellenemeyeceğini hatırlatıyor: “İzotomi için, yalnızca 30 yaş üzeri ve halen aktif olarak iş hayatında olan bireylerden veri topladık. Şehirlerarası bu farklılıklar yalnızca üzerinde düşünmemiz için birer bulgu. Bu sonuçlardan kesin yargılara varmak doğru olmaz.”
Hangi Meslek, Hangi Değer?
İzotomi’nin merkezinde yer alan konu şehirlerarası değer farklılıklarından çok, meslekler arasındaki farklılıklar. Bu verilerden oluşturulan değer haritasıyla gençleri değerleri doğrultusunda bir kariyer seçimine teşvik etmek hedefleniyor. İstatistiki (nicel) verilerin yanı sıra, öğrenciyle bire bir yapılacak koçluk görüşmelerinden elde edilecek nitel veriler de öğrencinin “İzotomisini” oluşturmakta kullanılıyor. Sola Unitas Koçluk Akademisi direktörü Umut Kısa bunun İzotomi’ye ait bir diğer yenilik olduğunu belirtiyor: “İzotomi, kantitatif (nicel) verilerin bize verdiği genelleyebilme gücüyle kalitatif (nitel) verilerden elde edebildiğimiz nüansları bir arada kullanan bir sistem. Burada koçluğun sağladığı varoluşsal deneyimsel metodoloji günümüzde uygulanan test yönteminin ötesine geçerek, her bireyin biricik olduğu noktasından hareket ediyor. İzotomi böylece kariyer ve öğrenci koçluğunda yeni bir dönem başlatıyor. Bireylerin başarılı değil, mutlu olduğu yarınlar öncelikli hedefimiz.”
Schwartz, S. H. (1999). A theory of cultural values and some implications for work. Applied psychology, 48(1), 23-47.
